Choroby przemiany materii

Zespół metaboliczny X

Objawia się otyłością brzuszną powiązaną z nadciśnieniem, nieprawidłowym poziomem lipidów oraz cukru we krwi. Schorzenie zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy i cukrzycy typu 2 oraz ich powikłań naczyniowych. W dużej mierze mamy go na własne życzenie.

Z przeprowadzonego kilka lat temu badania NATPOL PLUS wynika, że zespół X występuje w Polsce prawie u 30 proc. społeczeństwa. Oznacza to, że choruje ponad 10 mln Polaków! Tymczasem nieleczony niesie ze sobą poważne powikłania, z zawałem serca i udarem mózgu włącznie.

Sprawdź, komu grozi

Na rozpoznanie zespołu metabolicznego składa się kilka czynników. Konieczne jest stwierdzenie co najmniej trzech z pięciu nieprawidłowości:

– otyłość brzuszna: obwód talii u kobiet powyżej 88 cm, u mężczyzn powyżej 102 cm;

– trójglicerydy powyżej 150 mg/dl lub leczenie dyslipidemii;

– cholesterol HDL poniżej 40 mg/dl u mężczyzn i poniżej 50 mg/dl u kobiet;

– ciśnienie tętnicze powyżej 130/85 mm Hg lub leczenie nadciśnienia tętniczego;

– glikemia na czczo powyżej 100 mg/dl lub leczenie cukrzycy typu 2.

Leczenie

Z zespołu można się wyleczyć, modyfikując tryb życia. Zaleca się ćwiczenia aerobowe 5-7 razy w tygodniu po 30-60 minut. Należy ograniczyć spożycie tłuszczów do 25-30 proc. dobowego zapotrzebowania energetycznego organizmu, w tym nasyconych do mniej niż 7 proc.

Trzeba zredukować masę do wartości BMI poniżej 25. Nie wolno palić, a alkohol pić tylko okazjonalnie i w niewielkich ilościach. Jeśli zespół metaboliczny już się rozwinął, sama zmiana stylu życia może nie wystarczyć.

Wówczas specjalista wybierze odpowiednie leki, np. preparaty utrzymujące stężenie glukozy we krwi lub środki pozwalające na obniżenie i utrzymanie właściwego ciśnienia tętniczego.

Inne zaburzenia

Ortoreksja, czyli choroba perfekcjonistów. To groźne schorzenie, wynikające z przesadnej dbałości o dietę jest coraz popularniejsze. Ortorektycy są przekonani, że jeśli będą rygorystycznie przestrzegać diety, nie doświadczą chorób.

Zwykle zaczyna się od stosowania diety i precyzyjnego planowania jadłospisu. Potem następuje stopniowa eliminacja coraz większej liczby produktów, a to prowadzi do znacznych niedoborów potrzebnych składników.

Zaburzona zostaje praca wielu narządów, pojawiają się bóle i zawroty głowy, nudności, ciągłe zmęczenie, anemia, osteoporoza, wzrasta podatność na infekcje.

Ponieważ przyczyny tej choroby tkwią w psychice, terapia polega głównie na technikach psychicznych. Konieczna jest suplementacja witaminami i mikroelementami.

Jedzenie kompulsywne: To zastępcza forma radzenia sobie ze stresem, której ubocznym skutkiem jest zwiększanie się wagi ciała. Może zamienić się w bulimię lub anoreksję.

Bulimia: Napady obżarstwa i następujących po nich wymiotów, na zmianę z drakońskimi dietami. Dotyka ok. 4 proc. osób, głównie kobiet, w wieku 19-30 lat.

Anoreksja: Jadłowstręt psychiczny może prowadzić do drastycznego spadku masy ciała. Powoduje dramatyczne niedobory substancji odżywczych, w rezultacie zaburzenia czynności wszystkich narządów.

Groźna hiperlipidemia

To zespół zaburzeń metabolicznych objawiających się podwyższonymi poziomami frakcji cholesterolu lub trójglicerydów w surowicy krwi.

Najczęściej spowodowana jest nieprawidłowym odżywianiem, siedzącym trybem życia, nadwagą oraz predyspozycjami genetycznymi.

Należący do lipidów cholesterol stanowi składnik błon wszystkich komórek. Powstaje z niego również wiele hormonów i jest niezbędny do produkcji kwasów żółciowych.

Organizm nie może bez niego funkcjonować, ale jego nadmiar może wywołać choroby zwłaszcza układu krążenia. Wysoki poziom cholesterolu obserwuje się zwykle w otyłości, cukrzycy, miażdżycy, nadciśnieniu i dusznicy bolesnej.

Leczenie

Konieczna jest zmiana sposobu odżywiania. Podaje się leki hamujące enzym wątrobowy, niezbędny w procesie powstawania cholesterolu. Pod kontrolą lekarza aplikuje się wysokie dawki witaminy B3 (niacyna).

W cięższych przypadkach, np. zagrażających życiu chorobach wrodzonych, stosuje się techniki polegające na pozaustrojowym usuwaniu cholesterolu z krwi. Metoda nosi nazwę afereza LDL. Leczenie trwa 2-3 tygodnie i może obniżyć poziom cholesteroli o 50-80 proc.

Prawidłowe wartości cholesterolu

✢ cholesterol całkowity: poniżej 200 mg/dl (5,2 mmol/l)

✢ LDL: mniejszy od 135 mg/dl (3,5 mmol/l)

✢ HDL dla kobiet: większy od 50 mg/dl (1,3 mmol/l), dla mężczyzn: większy od 35 mg/dl (0,9 mmol/l)

✢ trójglicerydy: mniej niż 150 mg/dl (1,7 mmol/l)